Uitgaan & Cultuur

Palmzondag eiergadder’n

Wout Waaijer en Stef Vrielink dit jaar de Judas en Iskariot van de Denekampse paasgebruiken

DENEKAMP - De paastijd is weer aangebroken en in Denekamp betekent dat dan o.m. de 'opvoering’ van de traditierijke Denekamper paasgebruiken. Die omvat ‘eiergadder’n’ op Palmzondag ,  ‘paashouthalen’ op paaszaterdag en  ‘paasstaak slepen’ en het grote  paasvuur op eerste paasdag. De leiding ervan is altijd in handen geweest van steeds twee jongemannen: Judas en Iskariot, de ‘veurgangers’ van de traditie.  Om hen heen is er een vaste groep dorpers betrokken bij met name bij het paashouthalen, het paasstaak slepen en de inrichting van het paasvuur inclusief de verkoop van de staak en de ringen van de teerton aan die staak. Een vaste groep dorpers, kijk maar de foto’s van b.v. het paasstaak slepen en je ziet jaar in, jaar uit veel dezelfde mannen voorop lopen. De ‘Poaskearls’? Wel vaak zo genoemd, maar kenmerk van de traditie is dat er geen commissie of bestuur van deze paasgebruiken bestaat. In feite is de leiding in handen van Judas en zijn hulpje Iskariot.  ‘Gesneden koek’ voor velen, maar in de snel veranderende tijden is er toch de zorg om deze unieke traditie ook in de toekomst gehandhaafd te houden. Een belangrijk moment in dat streven was in de 2018 de ondertekening van het certificaat, waarmee de Denekamper paasgebruiken zijn gaan behoren tot het Immaterieel Erfgoed Nederland (door Judas en Iskariot van dat jaar getekend). Maar ook de uitgave van het boek ‘Ik bin ’n Judas van ’n doarp’ in 2009 door de Stichting Heemkunde is in dat kader belangrijk geweest. Een boek, waarin de historie van de ‘Judassen’ wordt belicht en dan in de context van die van de paasgebruiken. 

Wout Waaijer (r.) en Stef Vrielink, de Judas en Iskariot 2023

Wout Waaijer al vier jaar ‘veurganger’

En dan nu het span, de ‘veurgangers’ van dit jaar. Dat zijn Wout Waaijer als Judas en Stef Vrielink als Iskariot. Ook traditiegetrouw (nl. al zo’n veertig jaar) meldden ze zich bij mij voor een ‘stukje met foto in vroeger het DW en vervolgens in de DV’.  En zo geschiedt dat dan ook nu weer. Samen naar het Singraven voor het ‘plaatje’ en de overhandiging van de door beiden op papier gezette persoonlijke gegevens. Die worden door beide jongemannen (bijna altijd) uiterst kort gehouden, zodat enig navragen wel noodzakelijk is. Voor Wout Waaijer is het aantreden van de Judas 2023 wel een bijzonder iets en ook iets unieks in de historie van de gebruiken. Hij heeft namelijk eerst twee jaar (2020 en 2021) als Iskariot met Judas (Joren Aveskamp) in de ‘startblokken’ gestaan, maar door de coronapandemie kwam er niets van een daadwerkelijk aantreden. Dat gebeurde wel vorig jaar en dan is, zoals de traditie dat ook wil, hij dit jaar de Judas. In totaal vier jaar nauwe betrokkenheid bij de paasgebruiken en uiteraard gold dat ook Joren. Hij is in feite totaal drie jaar Judas geweest. Ooit, in 1965, was een voorganger van hem door omstandigheden toen twee jaar achtereen Judas.  Wout koos als zijn secondant, Iskariot, zijn maatje van de Raad van Elf en de wagenbouw van de Greunen, namelijk Stef Vrielink (22). Zelf is de nieuwe Judas (inmiddels 24 jaar), zoon van Tonnie Waaijer en Marleen Stroot, als monteur werkzaam bij Kamphuis Sloopwerken. Hij is een fervent motorrijder en deelnemer aan autorodeo’s. Hij woont aan de Berghummerstraat. De oostkant van het dorp. Stef Vrielink, zoon van Martin Vrielink en Adri-jana Konijnenberg, is monteur/chauffeur bij Werktuig&Bouwdienst en is actief als voetballer bij SDC’12. Hij woont aan de Roerdomp, dus de westkant van het dorp.  Hun eerste klus: zondag 2 april (palmzondag) eiergadder’n!

Kearls van de oostkaant en de westkaant van ‘n doarp….

In dat laatste verband toch nog maar even een ander traditie-aspect. Op paaszondag komen twee groepen dorper keerls’, laten we ze toch maar ‘poaskeerls’ noemen, bijeen op het Nicolaasplein voor ze onder leiding van Judas en Iskariot naar het Singraven trekken om de paasstaak te halen.  De ene groep komt van de oostkant van het dorp en verzamelt zich vooraf voor het ‘Teupenhoes’ in de Wilhelminastraat. Voor die oudste woning van Denekamp werd vrij recent in de stoep een bijzondere tegel als markering van het startpunt aangebracht. Vroeger was dat startpunt De Kul. De groep ‘keerls’ van de westkant verzamelt zich in de Brinkstraat, eveneens bij een vast merkteken in deze straat. Op die plaats was ook vroeger de ingang naar de werkplaats van Aannemer Wintels, toen het vaste verzamelpunt. In het midden van die groep ook een nazaat van het geslacht Wintels die de bijl voor het hakken van de staak met zich meevoert. Tot zover deze info nog maar eens.

Programma paasgebruiken 2023 Judas en Iskariot:

2 april 13.00 uur eiergadder’n: start Nicolaasplein;
8 april paashouthalen: start 13.00 uur Nicolaasplein;

9 april paasstaakslepen: start 13.00 uur Nicolaasplein;
9 april ontsteken paasvuur op Recreatieterrein ’t Goor: 20.00 uur.  

Tekst/foto: PBJ